توضیحات

فیستول و کاتتر دو روش رایج برای دسترسی به جریان خون بیماران دیالیزی هستند. دیالیز به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن، خون بیمار از بدن خارج شده، تصفیه می‌شود و سپس به بدن بازگردانده می‌شود. برای این کار، نیاز به دسترسی مناسب به جریان خون است. در ادامه، به توضیح جزئیات تعبیه فیستول و کاتتر می‌پردازیم.

1. فیستول (Fistula) : فیستول نوعی اتصال جراحی بین یک شریان و یک ورید است. این اتصال باعث می‌شود که فشار خون شریانی به ورید منتقل شود و جریان خون وریدی افزایش یابد، که باعث تقویت دیواره‌های ورید و افزایش قطر آن می‌شود. این افزایش قطر و جریان خون بالا، دسترسی به ورید را برای دیالیز راحت‌تر می‌کند.

مراحل تعبیه فیستول:

1. انتخاب محل: معمولاً فیستول در ناحیه دست و بازو تعبیه می‌شود. شایع‌ترین مکان، اتصال بین شریان رادیال و ورید سفالیک در مچ دست است.

2. عمل جراحی: با استفاده از بی‌حسی موضعی، جراح یک شریان و ورید را به یکدیگر متصل می‌کند.

3. فرآیند بهبود: فیستول به طور معمول نیاز به چند هفته تا چند ماه دارد تا به حد کافی برای دیالیز آماده شود. طی این مدت، ورید ضخیم‌تر و قوی‌تر می‌شود.

مزایا: - طول عمر بیشتر نسبت به کاتتر.- خطر عفونت کمتر. - جریان خون بهتر و مؤثرتر برای دیالیز.

معایب:- زمان طولانی‌تری برای آماده‌سازی نیاز دارد. - ممکن است فیستول به دلایل مختلفی به درستی عمل نکند (مثلاً انسداد یا تنگی). 

2. کاتتر (Catheter): کاتتر یک لوله نازک و بلند است که به داخل یکی از وریدهای بزرگ (معمولاً در گردن یا قفسه سینه) تعبیه می‌شود و دسترسی مستقیم به خون بیمار را فراهم می‌کند. این روش به طور معمول برای دسترسی موقت استفاده می‌شود.

مراحل تعبیه کاتتر:

1. انتخاب محل: محل‌های معمول برای تعبیه کاتتر شامل ورید ژگولار داخلی (در گردن) یا ورید ساب‌کلاوین (زیر ترقوه) است.

2. عمل جراحی: با استفاده از بی‌حسی موضعی، یک کاتتر از طریق پوست به داخل ورید وارد می‌شود و تا زمانی که دسترسی دیگری برای دیالیز تعبیه شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مزایا:- قابل استفاده بلافاصله پس از تعبیه. - نیاز به زمان آماده‌سازی ندارد.- گزینه‌ای مناسب برای دسترسی موقت یا در موارد اضطراری. 

معایب: - خطر عفونت بالا.- خطر تشکیل لخته خون. - ممکن است با گذشت زمان عملکرد کاتتر کاهش یابد. 

مقایسه کلی:- کاربرد: فیستول به عنوان دسترسی طولانی‌مدت و دائمی در نظر گرفته می‌شود، در حالی که کاتتر برای استفاده موقت یا تا زمان آماده شدن فیستول یا گرافت (نوع دیگری از دسترسی برای دیالیز) استفاده می‌شود.

خطرات: فیستول به دلیل اینکه یک روش طبیعی‌تر است، خطرات کمتری از جمله عفونت دارد، اما کاتتر ممکن است عوارض بیشتری ایجاد کند.

نگهداری و مراقبت:- فیستول: نیاز به مراقبت‌های خاصی دارد، از جمله جلوگیری از وارد شدن ضربه به ناحیه و بررسی منظم وضعیت جریان خون. - کاتتر: باید به طور مرتب تمیز شود و از آلوده شدن ناحیه ورود جلوگیری شود.

نتیجه‌گیری:انتخاب بین فیستول و کاتتر به وضعیت بیمار، نیازهای دیالیزی، و شرایط دسترسی به عروق بستگی دارد. پزشکان معمولاً فیستول را به عنوان گزینه اول توصیه می‌کنند، مگر اینکه نیاز فوری به دسترسی وجود داشته باشد.